Justice is ?

ความยุติธรรมคืออะไร?

เราเคยสงสัยกันมั้ยครับ แล้วเราเข้าใจคำๆนี้มากน้อยแค่ไหน

จริงๆแล้วความยุติธรรมมันมีกี่มาตรฐานกันนี่?

เท่าที่ผมรู้ มันเป็นสิ่งที่มีค่าที่ใครหลายๆคนเรียกร้อง

แม้กระทั่งท่านอดีตนายกรัฐมนตรีผู้อยู่ไกลบ้านยังยืนยัน

ว่าจะต่อสู้เรียกร้องความยุติธรรมให้กับตนเองไม่ว่าจะอยู่ในนรกหรือสวรรค์

ตายไปแล้วก็จะยังไม่ยอมไปผุดไปเกิดจนกว่าจะได้พบกับคำว่า ความยุติธรรม!

จริงๆแล้วความยุติธรรมนั้นไม่ใช่สิ่งที่เป็นความจริงแบบสากลที่มีมาตรฐานเดียวกันหมด แต่มันเป็นความจริงแบบสัมพัทธ์ คือขึ้นอยู่กับว่าเราจะพูดถึง อ้างถึงกันในแง่ไหน

ถ้าถามความยุติธรรมในมุมมองของสังคมนิยมนั้นก็ต้องบอกว่า ประชาชนทุกคนมีฐานะทางสังคมเท่าเทียมกัน ประชาชนมีรายได้ทั่วถึงกัน เป็นเจ้าของปัจจัยการผลิตร่วมกัน แบ่งงานกันทำตามหน้าที่

แต่ถ้าเป็นเสรีนิยมก็ต้อง ทุนนิยม ประชาชนมีโอกาสไม่เท่ากัน ทำมากได้มาก ทำน้อยได้น้อย สุดแล้วแต่ว่าใครจะมีพื้นฐานอย่างไร แต่ก็มีสิทธิ เสรีภาพเสมอภาคกัน

ความยุติธรรมสำหรับท่านอดีตนายกฯท่านนั้น อาจจะไม่ยุติธรรมสำหรับคนบางกลุ่มก็ได้

มีนักปรัชญาท่านนึงครับ เค้ามีแนวคิดเกี่ยวกับความยุติธรรมที่น่าสนใจอยู่

John Rawls (February 21, 1921 – November 24, 2002)

คุณ จอห์น รอลส์ นี่เขาเป็นนักปรัชญาชาวอเมริกันครับ เขาได้เขียนหนังสือเรื่อง A Theory of Justice (1970) ทฤษฎีของความยุติธรรม โดยได้นำแนวคิดแบบการทำสัญญาประชาคมมาอธิบายใหม่ ไม่ใช่เพื่ออธิบายความชอบธรรมของอำนาจรัฐ แต่เพื่อใช้โต้แย้งให้เกิดความเป็นธรรมทางเศรษฐกิจในระดับหนึ่ง โดยเขาเสนอความเป็นธรรม (Justice) คือการแบ่งปันกันอย่างยุติธรรม (Fairness) ครับ

คุณรอลส์เนี่ยมองว่าคนทุกคนต้องการอยู่ในสังคมที่มีการเคารพเสรีภาพทางการเมือง และความยุติธรรมถือเป็นของสากลและของสาธารณะ แต่เนื่องจากคนแต่ละคนไม่รู้จักจุดแข็ง ฐานะทางสังคม ความผูกพันทางศีลธรรมของตัวเขาเองดีพอ ดังนั้นแทนที่เราจะหาประโยชน์ในตัวเองมากที่สุด คนจะใช้วิธีป้องกันให้ตัวเองเสียประโยชน์น้อยที่สุด นั่นก็คือคนต้องการเสรีภาพและโอกาสการเข้าถึงที่เท่าเทียมกับคนอื่น ดังนั้นสังคมที่มีเหตุผล คือสังคมที่ช่วยให้คนที่มีโอกาสน้อยหรือจนที่สุด ได้รับการช่วยเหลือจากรัฐมากที่สุด เพื่อให้คนทั้งสังคมมีโอกาสเท่าเทียมกัน

สังคมที่จะสร้างเสรีภาพและโอกาสที่เท่าเทียมกันได้ในทัศนะของเขา คือ ระบบประชาธิปไตยแบบมีรัฐธรรมนูญ ควบคู่ไปกับระบบเศรษฐกิจแบบตลาดเสรี และมีรูปแบบของสังคมนิยมแบบประชาธิปไตย (Democratic Socialism) ในบางระดับ เพื่อคอยจัดการกระจายทรัพย์สินใหม่ให้เป็นธรรมขึ้น

ผมว่าแนวคิดของคุณรอลส์เนี่ยเข้าท่าดีนะครับ ไม่ตึงเกินไป ไม่หย่อนเกินไป มีเศรษฐกิจเสรี มีการแข่งขัน มีเสรีภาพเท่าเทียมกัน แต่ก็มีส่วนที่ดีของสังคมนิยมด้วย ควบคู่กันไป

ที่จริงแล้วผมชอบและเห็นด้วยกับทั้งเสรีนิยมและสังคมนิยมเลยล่ะครับ แต่ผมคิดว่าถ้ามันอยู่ตรงกลาง มีความพอดี ก็จะทำให้มีสังคมที่ดีได้ มีความเป็นธรรม มีความเหลื่อมล้ำทางสังคมน้อยกว่าที่เราเห็นอยู่ในปัจจุบัน เราทุกคนก็เกิดมาเป็นคนเหมือนกันนี่นา คนจนหรือด้อยโอกาสก็ควรจะได้รับการช่วยเหลือเกื้อกูลจากรัฐให้มากพอสมควร คนรากหญ้าจะได้ไม่ลำบากแบบที่เป็นอยู่ไงครับ มีการกระจายรายได้รวมทั้งการศึกษา และสาธารณสุขที่ทั่วถึง ทีนี้ความแตกต่างทางชนชั้น เงินทอง การศึกษา ระหว่างชนชั้นล่างกับชนชั้นสูงก็จะลดลง ที่เขาขาดรัฐก็ช่วยๆเติมให้เขา ซึ่งแม้จะบอกว่ามาจากเงินภาษีของคนทั้งประเทศ แต่คนจนมีรายได้น้อยนั้นมีจำนวนมากอยู่นะครับ แบ่งๆกัน พอๆกัน แต่ก็มีเสรีภาพในการดำเนินชีวิตและเศรษฐกิจ ผมว่าก็ดีนะครับ

ตอนที่เขียนอยู่เนี่ยพระจันทร์เต็มดวงสวยมากเลย ไม่ว่าเราจะเป็นใคร อยู่ที่ไหน ถ้าออกมายืนมองท้องฟ้าตอนกลางคืนแบบนี้ ก็จะเห็นพระจันทร์สวยๆแบบที่ผมเห็นเหมือนกันหมดแหละครับ

พระจันทร์นี่ยุติธรรมดีนะครับ

"ถ้าท่านรู้สึกสั่นไหว และขุ่นเคืองกับความอยุติธรรม ท่านก็คือสหายของข้าพเจ้า"

เช เกบารา